Ontstaansgeschiedenis
In de jaren voordat de schijf ontstond, was er bijna niks bekend over de effecten van onze voeding op de gezondheid. Alleen van dingen als koffie en alcohol wisten voedingsgeleerden welke effecten ze hadden op het geestelijk welbevinden van de mens. Maar van een preventief gezondheidsbeleid was over het algemeen geen sprake. Wat mensen wel of niet moesten eten, hoeveel ze moesten eten of waar al dat eten eigenlijk vandaan kwam: voor de gemiddelde Nederlander was het een raadsel en eigenlijk ook niet zo belangrijk. Volgens een medewerker van de Erasmus Universiteit, die onderzoek had gedaan naar de kansen van goede voeding binnen het gezin, was het gebrek aan goede voedingsgewoonten het gevolg van een structurele stagnatie in de informatie hierover.

VoVo
Een belangrijke instantie die deze informerende taak had, het Voorlichtingsbureau voor de Voeding (VoVo), stond zelf nog op officiële standpunt dat de Nederlandse huisvrouw ‘in haar hart wel wist wat goede voeding was, maar dat ze de kans niet kreeg om haar inzichten binnen het gezin te etaleren.’ Man en kinderen zouden haar dwingen om zich bij het opstellen van het boodschappenlijstje te richten naar wat zij lusten. De universiteitsmedewerker bezwoer dat dit ‘te symplistisch’ en ‘te zwart-wit’gedacht was, bovendien zou het ‘voer zijn voor feministen’. Het VoVo kreeg dus een ruime onvoldoende!

Andere waardering
Uit de publicaties in De Kleine Aarde over voeding, kwam nog iets anders naar voren. Voeding was een waar ondergewaardeerd thema. Binnen het gezin, maar met name in de gezondheidszorg. Nog volstrekt onderbelicht was verder de betekenis van voeding voor de economie en ecologie, iets waar de lezers van De Kleine Aarde juist heel veel informatie over vroegen.

Nieuwe voedselschijf
De Jonge Onderzoekers zouden hun naam geen eer aan hebben gedaan als daar in de praktijk niet iets aan werd gedaan. In plaats van aan de maatschappelijke verhoudingen te gaan rommelen, koos De Kleine Aarde ervoor om op kleinschalig niveau een voorbeeld te geven. Met publicaties over de achtergronden van onze voedingsgewoonten, de gevolgen daarvan en de alternatieven in de vorm van vleesloze, volwaardige maaltijden. Als hulpmiddel daarbij werd de Schijf van Vier uitgevonden.

Voorbeeld
De Schijf van Vier was in Nederland overigens niet de eerste maaltijdschijf. Ook het VoVo had al een schijf; de Schijf van Vijf. Deze bestond uit vijf vakken van gelijke grootte. Met een ereplaats voor zuivelprodukten als karnemelk en yoghurt, een apart vak voor vetten, in het broodvak witbrood en een bordje graanpap en vlees in het vak met de eiwitten. De Kleine Aarde ontwikkelde echter op basis van dit voorbeeld en diverse andere voorbeelden uit het buitenland een schijf met basisprincipes van een gezonde en milieubewuste voeding erin.

Groeten uit het seizoen
Ook deze werd rond, maar de vakken werden niet allemaal even groot. Graanpodukten, groenten en fruit kwamen in de twee grootste vakken. Plantaardige produkten, zuivel en vetten in de twee kleinste. Opvallend was de grotere rol die De Kleine Aarde gaf aan peulvruchten in het zuivelvak, waaronder witte bonen, groene erwten en capucijners. De Kleine Aarde gaf verder ook een hele serie tips bij de schijf, die anders-dan-anders waren maar ook zeer principieel: koop groenten van het seizoen en kies zoveel mogelijk milieuvriendelijke produkten uit eigen streek.

Ontwerp
Het ontwerp had verder veel weg van het ’ban-de-bom’ teken, het internationale vredesteken. Sinds het eerste ontwerp is de Schijf van Vier niet meer veranderd. Vlees zit er nog steeds niet tussen, ondanks dat er scharrelvlees en biologisch vlees op de markt bij is gekomen. Vis blijft een discussiepunt in verband met de overbevissing van de grote zeeën.

Verbetering
Momenteel werkt De Kleine Aarde weer aan de verbetering van de maaltijdschijf. Voedingsgeleerden en diëtisten mochten kort geleden hun mening over de schijf geven. Daaruit bleek dat er nog wat geschoven kan worden: aardappelen bijvoorbeeld behoren eerder tot vak 1 dan vak 2. Net als granen zijn ze rijk aan zetmeel, eiwit en voedingsvezels. Op basis van de nieuwe informatie zal de schijf een kleine face-lift  krijgen. De nieuwe versie zal waarschijnlijk begin volgend jaar verschijnen.