De eerste kille najaarswind en de eerste koude en vochtige nachten hebben ons tot extra spoed aangezet bij de afbouwwerkzaamheden aan het “bolhuis” van De Kleine Aarde in Boxtel. De “iglo” is juist dezer dagen voorzien van een waterkerende gewapend betonnen laag, die als bescherming moet dienen rond de 30 cm dikke kurkKalk-cementldag, die – zoals deze zomer al is gebleken – bijzonder goede isolerende eigenschappen heeft. Nu wordt hard doorgewerkt aan de inwendige voltooiing.

Is die klaar, dan moeten wij ons gaan bezighouden met de energiesystemen. Nog deze winter moet in de iglo worden gewoond (door ondergetekende) waarbij het de bedoeling is, dat van buitenaf geen energie wordt toegevoerd in de vorm van elektriciteit uit het net, kolen, olie of gas, maar dat geheel wordt volstaan met het gebruik van zonnewarmte, elektriciteit van een windmolen en gas uit een kleine methaangasinstallatie. De waarde daarbij van het bolhuis moet vooral liggen in de mogelijkheid van metingen met betrekking op het isolerend vermogen. Wij geloven nl., dat die erg nuttig kunnen zijn om aan te tonen, dat een huis veel beter geïsoleerd kan worden, dan nu in onze woningbouw het geval is. En dat onze huizen beter geïsoleerd zullen moeten worden, daaraan helpt geen lievemoederen…

Het idee dat aan het bolhuis ten grondslag ligt is dat binnen een aantal jaren de fossiele brandstoffen op aarde uitgeput zullen zijn of zó schaars geworden door politieke of economische omstandigheden, dat wij gebruik zullen moeten maken van andere manieren van energievoorziening. Kernenergie biedt hiervoor beslist géén uitweg in verband met de bewezen gevaren bij de opwekking en de opslag van radio-actief afval.

Zonne-energie

De zon werpt 10.000 maal zoveel energie op aarde als wij momenteel verbruiken. Zonne-energie komt direct tot ons in de vorm van zonnestraling en indirekt o.a. in de vorm van wind en vegetatie. Het is onze bedoeling om het bolhuis geheel door middel van deze drie vormen van energie te voorzien . Ook willen wij de waterhuishouding in een kringloop regelen.

Bol als woonhuis

De bolvorm is gekozen omdat:

1. het een vorm is, die bij een bepaalde inhoud het kleinste buitenoppervlak heeft. Dit is gunstig in verband met het warmteverlies, dat o. a. bepaald wordt door de grootte van het buitenoppervlak.
2.  er is geen overgang tussen dak en muren. Deze gaan vloeiend in elkaar over.
3.  volgens bepaalde studies zou de bolvorm en ook de driehoeksvorm een gunstige uitwerking hebben op de psyche van de mens en ook symboliseert deze vorm de uitbanning van rechtlijnigheid.

Het frame van de bol is een geodetische koepel, een constructiewijze, die een uitvinding is van de Amerikaan Buckminster Fuller. De vinding berust op het geometrisch princioe; de projectie van een bepaalde vlakkenverdeling van een regelmatig veelvlak op de omgeschreven bol van dat vlak. De zo verkregen punten op die bol worden verbonden door rechte lijnen . Onze bol is opgebouwd als 20-vlak (met frekwentie 3 -de herhaling van bepaalde vlakken-, waarvan 5/8 wordt toegepast). De door deze deling ontstane driehoeken zijn uitgevoerd in betonijzer van 8 mm doorsnede, die aan elkaar zijn gelast.

De fundering is een gewapend betonnen plaat van 18 cm. dikte, met een doorsnede van 6, 5 m. Als kelderruimte is op deze fundering een halfsteens bakstenen muur gemetseld van 1 meter hoogte met een cirkelvormige doorsnede van 6 meter. Op deze muur rust het stalen frame van de bol. De driehoeken van het frame zijn bespannen met “ribbenstrekmateriaal”, een moderne vervanging van steengaas, waarop een eerste cementlaag is aangebracht om het geheel wat stevigheid te geven voor de isolatielaag. De + 15cm dikke laag isolatie bestaat uit een mengsel van kurk, cement en kalk. Deze laag moet het huisje een isolatie geven, die veel beter is dan die van een gemiddeld Nederlands woonhuis. In de bol zijn 7 driehoekvormige ramen uitgespaard, met een oppervlak van 3,8 m2. De ramen worden voorzien van drievoudig glas met daartussen 2 luchtlagen van 1 cm dik.

De stand van de bouw

Wij zijn nu toe aan de binnenafwerking – een cementlaag met een aan de binnenzijde aangebrachte aluminiumfolie. Deze moet verliezen in het infrarode stralingsgebied tegengaan. Op deze laag komt een afwerklaag van kalkpleister.

Energiesystemen

Verwarming

Hiervoor gaan wij de stralingsenergie van de zon gebruiken. Buiten de bol wordt een opstelling gemaakt van ongeveer 20 m2 zonnekoUektoren. Dit worden radiatoren van het bekende centrale verwarmingstype, die zijn opgesteld in een soort broeikas (zie ook DKA nummer 1). Zij bevinden zich achter dubbel glas en worden gepolijst en daarna gezwart met kachelzwart. (dit naar aanleiding van een reeks proeven, die deze zomer op de Van Cooth Hoeve in Boxtel werden gedaan). Het opvallende zonlicht verwarmt het water, dat door de radiator stroomt en dit wordt via geïsoleerde leidingen naar de kelder van het bolhuis gevoerd. Hier wordt de warmte via een warmtewisselaar afgegeven.

In de kelder bevindt zich een warmteverzamelende massa. Die bestaat uit water en/of stenen en/of magnesiet. De zo opgeslagen warmte kan via een warmtewisselaar en radiatoren in het bolhuis worden afgegeven. Ook is het mogelijk om de warmte door de vloer in de ruimte te laten komen, bijv. door variatie van de isolatiewaarde.

Koken

Voor het koken willen wij methaangas gaan gebruiken. Dit gas wordt geproduceerd in een eenvoudige installatie (een luchtdichte ketel) (zie ook DKA nummers 1, 2 en 3) waarin organisch afval (plantenresten, etensresten, faecaliën) vergist. Hierbij ontstaat onder de juiste voor de methaangasvorm ende bacteriën gunstige omstandigheden methaangas, dat wordt opgevangen in een gashouder. Via leidingen wordt dit in huis gebracht voor het koken. Bij zeer lage temperaturen zou het gas ook voor bijverwarmingen benut kunnen worden.

Elektriciteit

Elektriciteit gaan wij opwekken met een windmolen. Door een fabrikant van poldermolens in Piershil is ons voor een jaar een poldermolen afgestaan in ruil voor een reeks metingen, die wij voor hem willen verrichten. Op deze windmolen zullen wij een generator aansluiten, die de elektrische accu’s kan laden van waaruit wij elektrische stroom voor verlichting, radio en pick-up hopen te kunnen betrekken. Verlichting door middel Van halogeenlampjes van het type dat veel in auto’s kan worden aangetroffen. Bij te veel wind en volle accu’s zal elektriciteit worden gebruikt voor verwarming van de warmtebuffer.

Waterhuishouding

We gaan regenwater opvangen van het koepeldak en verzamelen dit in een regenput (zie DKAl).Dit water wordt gebruikt voor wassen e.d. Gebruikt water is voor toiletspoeling. Voor drinkwater willen wij een destillatieapparaat gebruiken, dat met zonnewarmte werkt en verder filters.